ม.อ.ตรังชู “ย่านตาขาวโมเดล” สู่การพัฒนาด้านเศรษฐกิจ และสังคมของชุมชนที่ยั่งยืน

คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ และคณะพาณิชยศาสตร์และการจัดการ ม.อ.ตรัง ร่วมกันจัดทำโครงการวิจัย “ย่านตาขาวโมเดล” เพื่อนำไปสู่การพัฒนาด้านเศรษฐกิจ และสังคมของชุมชนอย่างยั่งยืน
ผช.ศ.ดร.ปาริชาติ มณีมัย ผู้ช่วยอธิการบดีฝ่ายวิชาการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ม.อ.) วิทยาเขตตรัง กล่าวว่า คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ และคณะพาณิชยศาสตร์และการจัดการ ได้ร่วมกันดำเนินโครงการวิจัย “ย่านตาขาวโมเดล” ขึ้น เพื่อศึกษาข้อมูลด้านต่างๆ ของอำเภอย่านตาขาว ที่จะนำไปสู่การพัฒนาด้านเศรษฐกิจและสังคมของชุมชนอย่างยั่งยืน โดยนำเอาหลักการพัฒนาตามแนวพระราชดำริ “เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา” ของในหลวงรัชกาลที่ ๙ มาเป็นกรอบในการดำเนินงาน ซึ่งแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ ระยะเข้าใจปี 2559-2560 ระยะเข้าถึงปี 2561-2562 และระยะพัฒนาปี 2562-2563 เพื่อต้องการให้เมืองย่านตาขาวเป็นต้นแบบของการพัฒนา

ผลจากการลงพื้นที่ของทีมวิจัย ม.อ.วิทยาเขตตรัง ในระยะแรกพบว่า อำเภอย่านตาขาว มีแหล่งมรดกทางธรรมชาติ และวัฒนธรรมท้องถิ่นจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ์ ทั้งป่า เขา ต้นน้ำ ลำธาร น้ำตก แม่น้ำ ป่าชายเลน มีมรดกทางวัฒนธรรม ได้แก่ ศิลปหัตถกรรมประเภทงานไม้ งานแกะสลัก งานจักสาน มีมรดกทางสถาปัตยกรรม เช่น วัด มัสยิด คริสตจักร โรงพระ และบ้านเก่าที่หัวสะพานย่านตาขาว ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะ มีมรดกทางวัฒนธรรมในรูปแบบวิถีชีวิต ภูมิปัญญาท้องถิ่น ประเพณีวัฒนธรรม และศิลปะการแสดง
ในปี 2561 ได้มุ่งเน้นการศึกษา และรวบรวมข้อมูลด้านวัฒนธรรมของชุมชนให้ครบถ้วน ทั้งในเชิงกว้าง และเชิงลึก เช่น วิถีชีวิต ภูมิปัญญา ศิลปะการแสดง ประเพณี และอื่นๆ เพิ่มเติม เพื่อให้สามารถมองเห็นอัตลักษณ์ของชุมชน และนำไปสู่การคัดสรรทรัพยากรวัฒนธรรมของชุมชนในการจัดการ การอนุรักษ์ฟื้นฟู และใช้อัตลักษณ์ของชุมชน เพื่อให้เกิดมูลค่าทางเศรษฐกิจในรูปแบบเศรษฐกิจเชิงสร้างสรรค์ พร้อมพัฒนารูปแบบกิจกรรม และการออกแบบทางสถาปัตยกรรมที่คำนึงถึงอัตลักษณ์ชุมชน เพื่อการจัดการท่องเที่ยวที่มีศักยภาพมากขึ้น

ส่วนในปี 2562-2563 หรือในระยะการพัฒนา ได้เน้นไปที่การใช้อัตลักษณ์ของชุมชนเพื่อออกแบบการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์ การพัฒนารูปแบบวัฒนธรรม และศิลปะการแสดงเพื่อสนับสนุนกิจกรรมเชิงเศรษฐกิจ การพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อสนับสนุนการท่องเที่ยว และกิจกรรมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ เช่น แอปพลิเคชัน เว็บไซต์ ฐานข้อมูล การใช้แบรนด์ย่านตาขาว เพื่อการสื่อสารทางการตลาด การสร้างผลิตภัณฑ์ และบริการจากอัตลักษณ์ แล้วนำไปสู่การพัฒนาโมเดลธุรกิจเพื่อสังคม อันจะเป็นการยกระดับมูลค่าทางเศรษฐกิจชุมชนทุกด้าน รวมถึงการพัฒนานวัตกรรมการเรียนรู้ในรูปแบบสร้างสรรค์ เพื่อส่งเสริมไปยังเยาวชน และสมาชิกในชุมชน

ทีมวิจัย ม.อ.วิทยาเขตตรัง คาดหวังว่า โครงการนี้จะช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจเมืองย่านตาขาว ให้มีความเข้มแข็งมากขึ้น และกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวใหม่ที่จะดึงดูดนักท่องเที่ยวให้เข้ามาในพื้นที่เพิ่มขึ้น ส่วนชุมชนก็จะสามารถนำเอาองค์ความรู้ไปใช้ต่อ ไม่ว่าจะเป็นการมีส่วนร่วมของผู้คนในชุมชนเอง หรือกับภาครัฐ และภาคเอกชน สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ การที่ชุมชนได้รักษาเอกลักษณ์ อัตลักษณ์ วัฒนธรรม วิถีชีวิต และมรดกทางภูมิปัญญาเอาไว้ให้คงอยู่สืบไป จนเป็นตัวอย่างของชุมชนที่เข้มแข็ง และเป็นแบบอย่างให้แก่ชุมชนอื่นๆ ได้ในอนาคต

ขอขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก ผู้จัดการออนไลน์